De Italiaanse industrieel en grootaandeelhouder van Fiat, Mr. Agnelli wist het geheim van de sprezzatura style tot in perfectie uit te voeren.
Is het u opgevallen dat Mr Agnelli zijn horloge over zijn manchet draagt?
Het geheim van een succesvolle Sprezzatura-combinatie is verassing, ogenschijnlijke nonchalance en subtiliteit in details gecombineerd met luxe materialen en een perfecte pasvorm.
De hoveling moet een zekere sprezzatura aan den dag leggen — TROUW
’De hele zin luidt: ’Als algemene regel geldt voor de hoveling dat hij in de eerste plaats de zeer steile en gevaarlijke klip van de gekunsteldheid moet omzeilen en in alles een zekere achteloosheid, of om een nieuw woord te gebruiken, een zekere sprezzatura aan de dag moet leggen, waarmee hij verbergt hoe knap hij is en de indruk wekt dat niets wat hij doet of zegt hem moeite kost.’
Deze volzin komt uit ’De Hoveling’ (1528) van Balthasar Castiglione. Het is een soort leerboek: het zet uiteen over welke vaardigheden een ideale hoveling – een soort diplomaat – aan de Italiaanse hoven diende te beschikken. Deze etiquetteregels variëren van kledingsvoorschriften tot discussieregels.
Het achtergrondidee hierbij is dat het menselijk individu in staat is de mensheid naar een hoger plan te tillen. Dit beschavingsidee is ook terug te vinden in werken van Castigliones tijdgenoten zoals in ’Handorakel en kunst van de voorzichtigheid’ (1647) van Balthasar Gracian en ’Lof der Zotheid’ (1511) van Desiderius Erasmus.
De belangrijkste les uit ’De Hoveling’ is dat de hoveling een zekere sprezzatura aan de dag legt.
Sprezzatura laat zich moeilijk vertalen, maar is het beste te omschrijven als achteloosheid. Deze achteloosheid is een nobele houding die iemand aanneemt. Achteloosheid is een teken van hele goede technische beheersing: het lijkt alsof datgene wat iemand doet hem geen enkele moeite kost.
Op basis van doorleefde kennis, ervaring en technieken die iemand zichzelf eigen heeftgemaakt, kan hij zich die achteloosheid permitteren. Sprezzatura betekent niet dat je een rol moet spelen, want dan bestaat het gevaar dat het gekunsteld en een bepaald trucje wordt.
![Tillemans Tailors geeft ook schoen advies [leeder]](http://www.dagospia.com/img/foto/01-2013/gianni-agnelli-cesare-213248.jpg)
Wie sprezzatura hoog in het vaandel heeft, moet ook weer niet te bescheiden te zijn. Je moet wel degelijk jouw eigen kwaliteiten zichtbaar maken, want anders val je niet op. De hoveling moet immers bij de koning in de smaak vallen. Je moet laten merken dat je van alles kunt en weet, zonder daar te veel de nadruk op te leggen. Sprezzatura probeert het midden te vinden tussen arrogantie enerzijds en te veel bescheidenheid anderzijds.
Mensen die onderling dezelfde kwaliteiten bezitten, herkennen ’het achteloze’ onmiddellijk. Voor anderen lijkt het meer op gegoochel. Zo weten pianisten onderling dat je uren moet oefenen om goed piano te kunnen spelen, terwijl het publiek in de zaal verrukt raakt door ’het geniale’. Maar de genialiteit is, naast de aanleg die iemand er voor heeft, in zekere zin ingestudeerd.
Ook bij het schrijven van een boek ziet de lezer slechts het eindproduct. Het vaak jarenlange proces hieraan voorafgaand – het schaven en schrappen van zinnen en woorden – krijgt de lezer niet te zien. De lezer neemt het verhaal in een explosie van ongeveer drie uur tot zich en denkt, mits een goed boek, dat het geniaal in elkaar zit.
Tijdens het schrijven probeer ik zelf sprezzatura in acht te nemen. Zinnen moeten niet te gekunsteld en te geforceerd zijn, maar vloeiend lopen. Voor dat vloeiend laten lopen is weer heel veel techniek nodig. In dit verband zegt Ernest Hemingway treffend: easy reading is hard writing.
Hetzelfde geldt voor de schilderkunst of de muziek. Musici repeteren eindeloos bepaalde loopjes. De beste muzikant is degene die zo’n loopje volkomen achteloos kan spelen.
Het achteloze, nonchalante en lichtvoetige duikt ook op in de mode: bepaalde jasjes die expres lichtelijk slordig zijn. Je betaalt voor de scheuren die er vooraf ingemaakt zijn.
Ook in het gewone leven kunnen mensen gedrag van sprezzatura vertonen. In de Hoveling staan allerlei praktische tips over het dagelijkse leven, bijvoorbeeld hoe een man een vrouw het beste kan versieren. Zo moet een man de gekunsteldheid van geijkte openingszinnen proberen te vermijden. Ook moet hij niet meteen laten merken waar hij op uit is, maar achteloos een gesprek beginnen.
